Empatia u dzieci – jak ją rozwijać?

Są takie zdolności, które mamy wrodzone, i takie, których musimy się nauczyć. Do tych drugich należy empatia i inteligencja emocjonalna. Jeśli nie pokażemy dziecku, jak współczuć innym, jak być wrażliwym na krzywdę drugiego człowieka i jak okazywać mu zrozumienie, to będzie miało ono trudności w budowaniu relacji społecznych w późniejszym życiu. To Ty jako rodzic przekazujesz swojemu maluchowi wartości, które są ważne dla Ciebie i chcesz, żeby były też ważne dla niego. 

Dlaczego empatia jest tak ważna w rozwoju dziecka?

Empatia to zrozumienie, wrażliwość na uczucia innych i współczucie, kiedy dzieje się im krzywda. To również chęć udzielenia wsparcia i niesienia pomocy. Empatia buduje fundamenty relacji międzyludzkich. Ułatwia nawiązywanie kontaktów i zwiększa szansę na akceptację w grupie. Jak wynika z wielu badań naukowych, ludziom empatycznym żyje się lepiej, są bardziej pogodni i szczęśliwi, potrafią współpracować i odnaleźć się w grupie, z większą łatwością przychodzi im zrozumienie innych, a także tworzą trwalsze więzi rodzinne. 

Zwracając uwagę na empatię w rozwoju dziecka, przygotowujesz je do dorosłego życia i ułatwiasz mu start w samodzielność. Dorośli, którzy wykazują wysoki poziom empatii, częściej odnoszą sukcesy w pracy, lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem konfliktów i są mniej podatni na stres. 

Empatii dziecko uczy rodzic 

Dziecko od małego uczy się poprzez naśladowanie. Jego pierwszym nauczycielem jest rodzic, to on pokazuje mu kolejne umiejętności i wspiera je na poszczególnych etapach rozwoju. Już w okresie niemowlęcym możesz zaobserwować, że dziecko próbuje robić to, co robisz Ty. Kiedy się do niego uśmiechasz, ono odwzajemnia ten uśmiech, kiedy mówisz do niego, ono gaworzy. Nie potrafi uczyć się inaczej, niż właśnie w ten sposób. 

To samo dotyczy okazywania emocji i sposobu reagowania na konkretne sytuacje. Jeśli ktoś na ulicy płacze, ponieważ się przewróci, a Ty się śmiejesz i przechodzisz obojętnie, nie możesz oczekiwać, że Twoje dziecko zareaguje inaczej. Kiedy jednak zatrzymasz się i zainteresujesz, co się stało, oraz wyrazisz chęć udzielenia pomocy, możesz liczyć na to, że Twój maluch w podobnej sytuacji postąpi tak samo. 

Dzieci są doskonałymi obserwatorami. Na podstawie tego, co widzą, rozwijają swoją inteligencję emocjonalną. Wraz z wiekiem, warto jest z dzieckiem rozmawiać o emocjach, zarówno tych dobrych, jak i złych. Nie pozostawaj obojętny na jego płacz, krzyk czy smutek. Wykazuj za każdym razem zainteresowanie, to najlepsza nauka empatii, jaką możesz podarować swojemu dziecku. 

Jak nauczyć dziecko empatii? 

Jeśli sami nie mamy w sobie ukształtowanej empatycznej postawy, będzie nam bardzo trudno. Jeśli jednak chcesz, aby Twoje dziecko było empatyczne, to najprawdopodobniej również Ty masz w sobie dużo empatii. Pozostaje teraz wykorzystać to w praktyce. 

Zacznij od najprostszego, czyli używania słów grzecznościowych, jak dziękuję, proszę, ale też przepraszam. Kiedy rozmawiasz z dzieckiem, nazywaj jego uczucia, wykazuj wobec nich zrozumienie, słuchaj, co ma Ci Twój maluch do powiedzenia i nie pozostawiaj go samego z trudnościami, zawsze rozwiązujcie problem do końca. Akcentuj dobre uczynki, nawet te małe, jak otworzenie drzwi osobie poruszającej się na wózku czy też ustąpienie miejsca w autobusie osobie starszej. Tłumacz, dlaczego tak należy postępować i dlaczego to jest dobre zachowanie. 

Ponadto okazuj wdzięczność. Ciesz się z małych rzeczy i doceniaj nawet najmniejsze drobiazgi, jak ładna pogoda, dzięki której można iść na długi spacer, czy też wspólnie zjedzona kolacja, co w ferworze codziennych obowiązków nie zdarza się zbyt często. Empatii uczą ponadto codzienne obowiązki. Już od najmłodszych lat angażuj dziecko w domowe czynności. Już wyniesienie po sobie kubka i talerzyka dla 2-latka jest ogromnym wyczynem, ale korzyścią dla całej rodziny – jak każdy sprząta po sobie, wszyscy mają więcej czasu, aby spędzić go razem. 

Dziecko rodzi się z czystą kartką i to od rodzica w dużej mierze zależy, jakimi doświadczeniami i wartościami zostanie ona zapisana. Czy znajdzie się na niej empatia? To zależy od Ciebie. Wymaga to trochę pracy, ale zaprocentuje w bliskiej i dalekiej przyszłości.