Więź dziecko-rodzic. 4 typy przywiązania

Potrzeba bliskości dziecka wynika z jego natury. Jest to podstawowa potrzeba niemowlęcia. Kiedy rodzic nie stara się budować więzi z dzieckiem, ono nie tylko traci poczucie bezpieczeństwa, ale również jego układ nerwowy przestaje rozwijać się prawidłowo, co w przyszłości objawia się m.in. zaburzeniami lękowymi. Wyróżnić możemy 4 style przywiązania, 3 z nich zostały zdefiniowane przez Mary Ainsworth, amerykańsko-kanadyjską psycholożkę, a czwarte powstało w późniejszym czasie. 

Bezpieczny styl przywiązania

To najbardziej pożądany styl przywiązania. Dziecko odczuwa spokój i bezpieczeństwo w towarzystwie opiekuna, traktując go jako schronienie i ostoję. Na separację z nim reaguje lekkim stresem, jednak ma pewność, że opiekun wróci, że zawsze jest wtedy, kiedy on go potrzebuje. Może to wywoływać u niego płacz, szczególnie w okresach, kiedy lęk separacyjny się nasila. Kiedy jednak opiekun znów się pojawia, reaguje uśmiechem i radością. Bezpieczny styl przywiązania skutkuje bardzo korzystnym potencjałem w przyszłości. W dorosłym życiu takie dziecko nie ma problemów z nawiązywaniem kontaktów społecznych, ma szacunek do siebie, ale też innych, zna swoją wartość, jest ciekawe świata i potrafi we właściwy sposób wyrażać swoje myśli. 

Nerwowo-ambiwalentny styl przywiązania

Charakterystycznym objawem tego stylu przywiązania jest nadmierny stres po zniknięciu z pola widzenia opiekuna. Dziecko może głośno płakać, a po powrocie opiekuna reaguje złością i gniewem. Takie maluchy można rozpoznać po tym, że często płaczą, pojawiają się u nich różnego rodzaju lęki, a także nie są w pełni zdolne do samodzielnej eksploracji, boją się samodzielnie poznawać otoczenie, wolą być prowadzone za rękę. Wynika to z podejścia rodzica do dziecka, który nie pozwala dziecku na samodzielne podejmowanie decyzji. Pojawiają się komunikaty typu: „Będzie tak, jak ja mówię”, „Ja wiem lepiej, Ty nie masz racji”, „To robisz źle, zrób tak jak ja”. Maluch chciałby się zbliżyć do swojego opiekuna, jednocześnie ma świadomość, że ten jest surowy i odczuwa wobec niego strach. 

Unikający styl przywiązania

Obserwuje się go u dzieci, które odczuwają odrzucenie przez opiekuna i tym samym nie mają potrzeby kontaktu z nim, co jest jednoznaczne z tym, że muszą się nauczyć samodzielnie radzić z wszelkimi trudnościami. To również sytuacja wtedy, kiedy ze strony rodzica pojawiają się tylko wymagania, nie szuka on więzi z dzieckiem i nie spełnia jego oczekiwań. Takie dziecko ma niskie poczucie własnej wartości, jest nieufne, nie radzi sobie z emocjami, ma trudności z nawiązywaniem kontaktu z innymi ludźmi, przyjmuje pozycje wycofaną, nie wychodzi z inicjatywą, a trzyma się z tyłu. 

Zdezorganizowany styl przywiązania

Jest to styl przywiązania o najbardziej negatywnych konsekwencjach, jakie z niego wynikają. Cechuje się najbardziej zaburzonym poczuciem więzi. Maluch nie ma dobrego wzorca, który mógłby naśladować lub wszelkie sygnały i zachowania w jego najbliższym otoczeniu są sprzeczne i niespójne. Dla opiekuna dziecko jest obojętne, a jeśli kieruje w jego stronę jakieś emocje, są one najczęściej negatywne. Sporadycznie pojawiające się zachowania pozytywne wywołują u dziecka sprzeczne emocje, nie potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe. Wraz z upływem lat pojawiają się u niego zaburzenia emocjonalne, może zmagać się z dysocjacją tożsamości i percepcji, nie potrafi wyzwolić się od traum z dzieciństwa. Na szczęście ten styl przywiązania występuje najrzadziej. 

Jak zbudować więź z dzieckiem? 

Idealnie by było, gdyby u każdego dziecka można było zaobserwować bezpieczny styl przywiązania. Tak jednak nie jest, chociaż nie zawsze wynika to ze świadomych działań rodziców. Co jednak możesz zrobić, aby zbudować dobrą więź z dzieckiem? 

• Reaguj na potrzeby swojego dziecka
• Nie zostawiaj go samego sobie z jego emocjami
• Wykazuj się zrozumieniem wobec jego zachowań
• Wyjaśniaj na bieżąco wszelkie negatywne reakcje dziecka
• Nie ignoruj potrzeb malucha, które może on sygnalizować zarówno spokojnym wołaniem, jak i głośnym krzykiem
• Noś i przytulaj dziecko, kiedy tylko jest to możliwe
• Bądź elastyczny, nie w każdej sytuacji działają te same zasady 
• Wykazuj się szacunkiem do dziecka, jego emocji i potrzeb 

Zbudowanie trwałej więzi z dzieckiem i wypracowanie u niego bezpiecznego stylu przywiązania wymaga od rodzica bardzo dużej empatii, wyrozumiałości, spokoju i opanowania. Najważniejsze jest uświadomić sobie, że ten mały człowiek jeszcze nie potrafi wyrażać swoich potrzeb inaczej niż płaczem czy krzykiem, nie jest też w stanie panować nad swoimi emocjami. Jest bezbronne i potrzebuje Twojej pomocy, aby zrozumieć siebie i cały otaczający go świat.