Objawy i przyczyny depresji poporodowej

Depresja poporodowa to problem dotyczący około 10-20% kobiet po porodzie. Jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie wykryta, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia matki, a także jej dziecka. Zdarza się również, że choroba – zwłaszcza, jeśli nie zostanie w porę zdiagnozowana, może mieć niekorzystny wpływ na relacje kobiety z partnerem oraz prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka. Bez wątpienia problem depresji poporodowej jest jednym z tematów, o których należy mówić – w związku z tym, w naszym artykule wzięliśmy na tapet temat tej niezwykle podstępnej choroby. Kiedy zaczyna dawać o sobie znać? Jakie są jej przyczyny? I w końcu – jak rozpoznać objawy depresji poporodowej?

Czym jest depresja po porodzie?

Depresja poporodowa to silne zaburzenie psychiczne, pojawiające się nawet u 1 na 5 kobiet po porodzie. Choroba jest więc bezpośrednio związana z tak ważnym i przełomowym wydarzeniem w życiu, jak narodziny dziecka. Co istotne, depresja poporodowa to problem, który w równym stopniu dotyczy kobiet po tzw. „cesarce” i tych, które urodziły dziecko w sposób naturalny. Wbrew pozorom, pierwsze oznaki depresji można zauważyć zwykle dopiero kilka miesięcy po porodzie. Niekiedy zaburzenie daje o sobie znać nagle - po czasie, kiedy świeżo upieczona mama cieszyła się względnie dobrym samopoczuciem. Depresja po porodzie trwa z reguły kilka miesięcy, jednak zbagatelizowana lub nie wykryta odpowiednio wcześnie, może przerodzić się w poważne zaburzenie, z którym kobieta będzie zmagać się przez lata.

Przyczyny depresji poporodowej

Nie ma jednej, znanej przyczyny depresji poporodowej – przeciwnie, przyczyn może być kilka, a gdy nastąpi ich kumulacja, ryzyko wystąpienia schorzenia drastycznie wzrasta. Do czynników, które mogą mieć wpływ na pojawienie się depresji poporodowej zalicza się między innymi:

• indywidualną podatność każdej kobiety na zmiany hormonalne, jakie zachodzą w jej organizmie w czasie ciąży i po porodzie;
• obniżony poziom serotoniny nazywanej również „hormonem szczęścia”;
• zaburzenia gospodarki insulinowej;
• zmianę wyglądu w okresie ciąży i połogu;
• problemy zdrowotne u matki lub dziecka w okresie poporodowym;
• traumatyczne doświadczenia związane z porodem i pobytem w szpitalu.

Bez wątpienia, duży wpływ na samopoczucie kobiety i jej pewność siebie mają także czynniki społeczne – nacisk na perfekcyjny wygląd i nadmierne oczekiwania w stosunku do kobiety, która dopiero co urodziła dziecko, mogą mieć znamienny wpływ na kondycję psychiczną mamy. Nie bez znaczenia są także takie kwestie jak: nadmierna ilość stresu, brak wiary we własne możliwości czy trudne doświadczenia z własnego dzieciństwa. Co istotne, ryzyko wystąpienia depresji poporodowej rośnie wówczas, gdy kobieta nie planowała dziecka, już wcześniej cierpiała na depresję lub znajduje się w niestabilnej sytuacji - finansowej lub rodzinnej związanej np. z samotnym macierzyństwem. Do czynników ryzyka należy dodać także: brak akceptacji ciąży lub dziecka, brak wsparcia ze strony bliskich oraz wygórowane oczekiwania wobec kobiety.

Objawy depresji poporodowej

Już z chwilą, gdy przyszła mama dowiaduje się, że jest w ciąży, jej życie wywraca się do góry nogami. Odtąd musi podejmować wiele decyzji - kluczowych nie tylko dla siebie, ale też dla dziecka – zmienia dotychczasowy styl życia, w jej ciele zachodzi prawdziwa rewolucja, a życie zawodowe najczęściej ulega zawieszeniu. Po porodzie spadają na nią dodatkowe obowiązki – dziecko bowiem należy nakarmić, przewinąć, wykąpać, zabrać na kontrolę do lekarza. Nic zatem dziwnego, że wiele świeżo upieczonych mam nie potrafi się odnaleźć w zupełnie nowej dla nich sytuacji. Gdy jednak oprócz zmęczenia czy chwilowego, gorszego samopoczucia, pojawiają się również inne niepokojące symptomy, mogą one być pierwszymi sygnałami, że kobieta zmaga się z depresją poporodową.

Do najczęstszych objawów depresji po urodzeniu dziecka zalicza się:

• zmęczenie,
• problemy ze snem (częste budzenie się, bezsenność lub nadmierna senność),
• zmniejszenie lub zwiększenie apetytu,
• smutek, płaczliwość, drażliwość,
• brak satysfakcji z życia,
• pogorszenie koncentracji,
• bóle głowy lub brzucha bez wyraźnego powodu,
• gorsza samoocena,
• apatia i niechęć do podjęcia jakiegokolwiek działania,
• brak sensu życia połączona niekiedy z myślami samobójczymi,
• poczucie beznadziei.

Depresja poporodowa – jak sobie radzić?

W skutecznej walce z depresją poporodową największą siłę sprawczą mają najbliżsi kobiety – jej partner, rodzice, rodzeństwo, ale także jej przyjaciele. To właśnie oni powinni być szczególnie wyczuleni na wszelkie niepokojące zmiany w zachowaniu świeżo upieczonej mamy. Już na etapie przygotowań do porodu warto zapytać ją, czego potrzebuje i w czym można jej pomóc. Wsparcie psychiczne, ale także pomoc w organizacji wszystkiego przed urodzeniem dziecka, z pewnością będą dla niej bezcennym wsparciem. Troskę, empatię i chęć pomocy warto podtrzymać również po pojawieniu się malucha na świecie. Być może mama nie będzie miała w sobie wystarczającej śmiałości, by poprosić kogoś o pomoc – warto więc wyjść z inicjatywą i zaproponować jej np. wsparcie przy opiece nad dzieckiem. Dobrym pomysłem jest także zapewnienie kobiecie czasu tylko dla siebie – na sen, długą kąpiel czy wizytę u kosmetyczki - bez wyrzutów sumienia, że dziecko jest w tym czasie zaniedbywane. W tym szczególnym czasie należy ją motywować i wspierać, zapewniając, że jest wspaniałą mamą. Od najbliższych osób powinna również wyjść propozycja pomocy w ewentualnym umówieniu wizyty u psychoterapeuty bądź psychiatry, który pomoże jej uporać się z problemem depresji poporodowej. Warto także starać się uważnie słuchać kobiety – zauważać jej emocje i dawać poczucie zrozumienia. 

Pomoc specjalistów opiera się głównie na psychoterapii – niekiedy konieczne okazuje się także wdrożenie odpowiedniej farmakoterapii. Celem tego typu działań jest przede wszystkim wygłuszenie destrukcyjnych myśli, które wywołują uczucie smutku, beznadziei i braku wiary w siebie. Jeśli problem depresji poporodowej jest szczególnie trudny – pojawiają się myśli samobójcze lub myśli dotyczące skrzywdzenia dziecka, konieczna jest konsultacja z psychiatrą.