Kiedy i na co odbywa się pierwsze obowiązkowe szczepienie dziecka?

Pierwsze szczepienie dziecka ma miejsce już w ciągu 24 godzin po jego narodzinach. Dalej, aż do 19 roku życia, podopieczny podlega obowiązkowi podania kolejnych szczepionek. Brak dopilnowania związanych z nimi wizyt u lekarza wiąże się z konsekwencjami prawnymi – między innymi karami finansowymi. Jakie szczepienia dla noworodka należy wykonać? Na co maluch będzie szczepiony jako pierwszy? Czytaj dalej! 

Pierwsze szczepienie dziecka – kiedy i na co?

Zastanawiając się, kiedy pierwsze szczepienie dziecka powinno nastąpić, zawsze należy zajrzeć do bieżącego kalendarza szczepień udostępnianego w ramach Programu Szczepień Ochronnych na dany rok przez Główny Inspektorat Sanitarny. Aby maksymalnie ułatwić rodzicom i opiekunom maluchów pamiętanie o obowiązkowych terminach, GIS publikuje między innymi przejrzyste infografiki rozpisujące na intuicyjnej osi czasu szczepienia wymagane w danym okresie życia maluszka. Można z niej szybko wyczytać, że pierwsze szczepienie dziecka odbywa się jeszcze na oddziale noworodkowym (a przynajmniej powinno zostać tam przeprowadzone). W ciągu 24 godzin od narodzin maluchowi ma zostać podana szczepionka przeciw gruźlicy (BCG) oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (HBV). 

Z jakim ryzykiem wiąże się brak wykonania pierwszego szczepienia dziecka?

Szczepionka BCG chroni przed gruźliczym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, czyli najcięższej postaci gruźlicy. Brak zaszczepienia noworodka związany jest więc nie tylko z konsekwencjami prawnymi pod postacią kar finansowych (sięgających łącznie nawet 50 tysięcy złotych), ale przede wszystkim ryzykiem zachorowania przez malucha na poważne choroby. Gruźlicze zapalenie ogon mózgowo-rdzeniowych w przypadku dzieci rozwija się niestety bardzo szybko, a jej ogólna śmiertelność oscyluje na wysokim poziomie: sięgającym nawet 70%. Co istotne, u ozdrowieńców występują trwałe uszkodzenia układu nerwowego charakteryzujące się między innymi padaczką, utratą wzroku, słuchu czy upośledzenia intelektualnego.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B to natomiast ciężka choroba zakaźna (100 razy bardziej od wirusa HIV!) wywoływana przez wirusa HBV. Może prowadzić między innymi do marskości wątroby oraz nowotworu wątrobowokomórkowego. Ryzyko zakażenia występuje między innymi poprzez kontakt z krwią lub innymi wydzielinami osoby zakażonej, w trakcie porodu (przez zakażoną matkę) lub na skutek używania skażonych igieł, przyrządów kosmetycznych, fryzjerskich, chirurgicznych i tatuatorskich.

A jak wykonywane są szczepienia obowiązkowe dzieci w początkowych tygodniach ich życia? Czy te pierwsze wymagają podania dodatkowej dawki i rzeczywiście są bezpieczne?

Szczepienia obowiązkowe dzieci: szczepionka przeciw HBV, sposób podania i powikłania

Szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B do uzyskania pełnej odporności przez malucha wymaga dwukrotnego powtórzenia. Łącznie zostaną więc podane dziecku trzy dawki: pierwsza po narodzinach, jeszcze na oddziale noworodkowym, druga (zgodnie z kalendarzem szczepień na 2021 rok) powinna zostać wykonana w 2 miesiącu życia, a ostatnia w 7 miesiącu. Drugą dawkę podaje się razem ze szczepionką przeciw rotawirusom (RV) błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP), Hib (Hib) oraz pneumokokom (PCV). Realizowana jest zwykle w postaci szczepionki 6w1. Natomiast ostatnia zostanie podana bez dodatkowych porcji, oczywiście zakładając, że dziecko będzie szczepione zgodnie z kalendarzem GIS.

Szczepienia obowiązkowe dzieci przeciw WZW typu B podawane są domięśniowo albo podskórnie w przednią boczną część uda. Maluch w dniu szczepionki powinien być zdrowy, bez gorączki lub stanu podgorączkowego. Jeżeli dziecko nie ma zdrowotnych przeciwwskazań do jej wykonania (np. nadwrażliwości lub alergii na któryś ze składników), każda z trzech dawek będzie dla niego bezpieczna. Szczepionka jest dobrze tolerowana przez maluchy, lista ewentualnych powikłań okazuje się niedługa, a te najczęstsze i tak występują naprawdę rzadko. Wśród nich wyróżnia się:

• gorączkę,
• biegunkę,
• wymioty,
• powiększenie węzłów chłonnych.

Jakie szczepienia są obowiązkowe dla noworodka? Szczepionka BCG, bezpieczeństwo i powikłania

Pierwsze szczepienia obowiązkowe dzieci obejmują też wspomnianą szczepionkę przeciw gruźliczemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Podawana jest w jednej dawce, nie wymaga więc powtórzenia – wystarczy wykonać ją raz, w pierwszej dobie życia dziecka, jeszcze w szpitalu. Zastrzyk zostaje wykonany śródskórnie w ramię, na wysokości jednej trzeciej od góry i pozostawia po sobie charakterystyczną bliznę. Świeżo upieczonych rodziców może martwić pojawienie się bąbla jakiś czas po wykonaniu szczepionki, jednak ten jest pożądanym oraz całkowicie normalnym efektem. Po kilku tygodniach powinien zamienić się w krostę, która z czasem pęknie, wystąpi drobna rana i ostatecznie ulegnie zagojeniu. Cały proces może trwać nawet do 4 miesięcy, warto więc uzbroić się w cierpliwość, a także powstrzymać od stosowania produktów przyspieszających sklepianie ran.

Tak jak szczepienie przeciw WZW typu B, również to dotyczące gruźlicy jest bezpieczne dla dzieci (oczywiście o ile nie występują naturalne przeciwwskazania do jej wykonania). Ewentualne powikłania i w tym przypadku bardzo rzadko mają miejsce, a wśród nich znajdują się między innymi:

• rumień guzowaty,
• guzek pod pachą na ręce, do której podawano szczepionkę,
• gorączka,
• zapalenie kości.

W każdym przypadku należy przede wszystkim pamiętać, że szczepienia obowiązkowe realnie przyczyniły się do zmniejszenia poziomu zapadalności ludzi na choroby śmiertelne. To jeden z najprostszych sposobów ochrony dziecka i zapewnienia mu zdrowej przyszłości.