Toksoplazmoza a ciąża – wszystko, co warto wiedzieć

U kobiet w ciąży zaleca się wykonywanie badania z krwi na obecność przeciwciał IgG oraz IgM raz na trymestr. Tylko w ten sposób można wykryć toksoplazmozę w ciąży i podjąć odpowiednie leczenie. Szacuje się, że toksoplazmozą może być zarażonych nawet 75% społeczeństwa, nie wiedząc o tym, ponieważ zwykle przebiega ona bezobjawowo. Czy toksoplazmoza w ciąży jest związana z jakimś ryzykiem? Jaki ma wpływ na matkę i jej dziecko? 

Co to jest toksoplazmoza?

Toksoplazmoza jest uznawana za najczęściej występującą u człowieka chorobę pasożytniczą. Jest wywołana przez pierwotniak powszechnie występujący w środowisku. A jak można zarazić się toksoplazmozą? Jej źródłem i bezpośrednim żywicielem jest kot, ale do zakażenia może dojść w zupełnie inny sposób, np. na skutek kontaktu ze skażoną wodą lub też spożycia niewłaściwie przygotowanego mięsa. 

Wyróżnić możemy dwa rodzaje toksoplazmozy:

• Toksoplazmozę wrodzoną – dziecko zaraża się od matki w trakcie trwania ciąży
• Toksoplazmozę nabytą – do zarażenia dochodzi po urodzeniu 

Toksoplazmoza  - objawy 

Toksoplazmoza w ciąży nie zawsze związana jest ze szczególnymi i charakterystycznymi objawami. Bardzo często przebiega bezobjawowo i bez powikłań. Niekiedy pojawiają się objawy grypopodobne, gorączka czy też powiększone węzły chłonne. Kobieta może czuć się osłabiona i odczuwać bóle stawów. Przy obniżonej odporności może dojść do poważniejszych powikłań, jak zapalenie opon mózgowych. 

Czy toksoplazmoza w ciąży jest groźna?

Większe zagrożenie wynikające z toksoplazmozy w ciąży związane jest z chorobą dziecka, niż objawami toksoplazmozy pojawiającymi się u matki. Jak wynika z danych Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie, największe ryzyko zarażenia płodu (20-80%) istnieje poniżej 24 tygodnia ciąży i w 36-38 tygodniu ciąży (90%). Najrzadziej (1%) dochodzi do niego poniżej 6 tygodnia ciąży i pomiędzy 6-12 tygodniem ciąży (4%). 

W najgorszym przypadku na skutek zarażenia dziecka toksoplazmozą w ciąży może dojść do poronienia. Choroba matki może również mieć swoje następstwa w postaci ciężkich powikłań dziecka po porodzie. U dzieci zarażonych toksoplazmozą mogą się pojawić:

• Małogłowie lub wodogłowie
• Zapalenie siatkówki oka
• Powiększenie wątroby i śledziony
• Żółtaczka
• Zapalenie płuc i mózgu

Co ważne, u wielu dzieci powikłania nie są widoczne zaraz po porodzie, a pojawiają się dopiero w późniejszym czasie. Toksoplazmoza w ciąży wymusza więc stałą kontrolę dziecka po jego narodzinach. 

Leczenie toksoplazmozy w ciąży 

Aby możliwe było podjęcie leczenia toksoplazmozy w ciąży, konieczne jest wykonanie badań przesiewowych. Ze względu na to, że objawy toksoplazmozy nie zawsze są widoczne i jednoznaczne, trudno jest bez wyników zdiagnozować chorobę. Ważne jest jednak, że dodatnie miana IgG o niskiej wartości i brak IgM nie świadczą o trwającym zakażeniu, a o nabytej odporności. 

Jeśli wyniki będą jednak wskazywać na toksoplazmozę w ciąży, trzeba możliwie jak najszybciej rozpocząć leczenie. Zwiększa to szansę na uniknięcie wrodzonych infekcji u dziecka. W leczeniu stosuje się antybiotyk spiramycynę, który nie przechodzi łatwo przez łożysko. Oznacza to, że nie wywołuje wad wrodzonych, ale też nie zwalcza zakażenia u płodu. Leczenie farmakologiczne stosuje się aż do momentu porodu. Dotyczy to również przypadku, kiedy z płynu owodniowego uzyskany został ujemny test PCR i jest pewność, że nie doszło do zakażenia płodu. Jeśli jednak wynik testu PCR jest dodatni lub w USG zostały wykryte zmiany, kobiecie podaje się pirymetamine z sulfadiazyną i kwasem folinowym. 

Aby uniknąć zakażenia toksoplazmozą, należy przede wszystkim przestrzegać zasad higieny i przygotowywania posiłków. Przede wszystkim kobiety w ciąży powinny unikać bezpośredniego kontaktu ze żwirkiem kota oraz jego karmą. Ważne jest dokładne mycie owoców i warzyw, a także gotowanie mięsa wystarczająco długo, aby uniknąć spożywania go w postaci surowej. Przy zakażeniu toksoplazmozą w ciąży kobieta jest pod szczególną kontrolą lekarza.