Profilaktyka konfliktu serologicznego

Szacuje się, że konflikt serologiczny występuje w 0,2 do 0,3% wszystkich ciąż. Na przestrzeni lat w temacie konfliktu serologicznego nastąpił ogromny postęp. Jeszcze w latach 90. w wielu takich przypadkach dzieci umierały w trakcie ciąży lub po kilku dniach po narodzinach. Dzisiaj, dzięki rozległej i szczegółowej diagnostyce konflikt serologiczny stwierdza się we wczesnej ciąży i podlega on odpowiedniemu postępowaniu, dzięki czemu zarówno życie matki, jak i dziecka jest bezpieczne.  

Kiedy występuje konflikt serologiczny?

Najłatwiej konflikt serologiczny można określić jako niezgodność grup krwi pomiędzy matką a dzieckiem. Zazwyczaj dotyczy on antygenu D z układu Rh. Zdarza się jednak, że niezgodność występuje w zakresie innych antygenów. 

W większości przypadków konflikt serologiczny występuje wtedy, kiedy matka ma grupę krwi Rh-, a dziecko odziedziczoną po ojcu Rh+. Mechanizm konfliktu serologicznego może skutkować pojawieniem się zagrażającej życiu dziecka chorobie. Jest to spowodowane mikroprzeciekami płodowo-matczynymi. W takiej sytuacji istnieje ryzyko wytworzenia przez organizm matki przeciwciał przeciwko krwinkom dziecka. Przedostają się one do płodu i łącząc z krwinkami dziecka, wywołują ich rozpad. W początkowej fazie płód uruchamia reakcje obronne. Jeśli jednak choroba hemolityczna (efekt opisanego zjawiska) nie jest leczona, istnieje ryzyko zgonu wewnątrzmacicznego oraz poczęcia dziecka z poważną chorobą.  

Diagnostyka konfliktu serologicznego 

Współczesna medycyna potrafi jednak zapobiegać takim sytuacjom. Każda kobieta na początku ciąży powinna wykonać badanie, które potwierdza jej oznaczenie krwi. Jeśli Rh wychodzi ujemny, to wtedy ciężarna jest objęta specjalną opieką i kontrolą. 

Ważne jest, że w przypadku wykrycia przeciwciał, należy również określić ich rodzaj. To pozwala na zaplanowanie dalszego postępowania. W tym celu zaleca się więc wykonanie badania ultrasonograficznego. Co więc powinnaś zrobić, jeśli masz do czynienia z konfliktem serologicznym?

• Wykonaj badanie, potwierdzające Twoją grupę krwi (najlepiej do 10. tygodnia ciąży). Podobne badanie powinien wykonać Twój partner – ojciec dziecka.
• Jeśli Twoja grupa krwi to Rh-, a Twojego partnera Rh+, to raz na trymestr wykonuj badanie na obecność przeciwciał ANTY-Rh.
• Jeśli przeciwciała się nie wytworzyły, to pomiędzy 28-30. tygodniem ciąży powinna być w Twoim przypadku zrealizowana profilaktyka śródciążowa.

Postępowanie w przypadku konfliktu serologicznego 

Mechanizm konfliktu serologicznego w niektórych przypadkach wymusza wdrożenie profilaktyki śródciążowej. Jest to jednak możliwe tylko pomiędzy 28 a 30. tygodniem ciąży. Polega ona na podaniu ciężarnej immunoglobuliny anty-D w dawce 300 g. W ten sposób zabezpiecza się przed immunizacją (reakcją obronną organizmu), która może się pojawić w III trymestrze. 

Im­mu­no­glo­bu­li­na podawana jest ciężarnej raz jeszcze do 72 godzin od porodu. Ma to na celu zabezpieczenie jej na kolejne ciąże. Co warto wiedzieć, profilaktyka ta jest w Polsce refundowana. Jeśli masz grupę krwi ujemną, to przy braku przeciwciał przysługuje Ci darmowe podanie immunoglobuliny.

Harmonogram badań przy konflikcie serologicznym 

Badanie na obecność czynnika Rh wykonuje się u kobiet już na samym początku ciąży – ok. 10. tygodnia. W przypadku Rh- w większości przypadków kobieta zostaje objęta programem profilaktyki konfliktu serologicznego, wyjątek stanowi sytuacja, kiedy ojciec dziecka również ma grupę krwi Rh-.

W 21-26. tygodniu ciąży kobieta wykonuje badanie na obecność przeciwciał anty-Rh. Jeśli to konieczne, pomiędzy 28-30. tygodniem ciąży otrzymuje ona immunoglobulinę. W przypadku pierwszego badania w 21. tygodniu, zaleca się jego powtórzenie na przełomie 26-27. tygodnia. Przy obecności przeciwciał u kobiety profilaktyka nie jest konieczna. 

Obecnie konflikt serologiczny przy właściwej profilaktyce i postępowaniu u kobiety w ciąży nie jest zagrożeniem dla niej i dziecka. To tylko potwierdza, jak ważne jest wykonywanie regularnych badań. Wynik Rh- nie powinien więc wywoływać większego niepokoju, a należy go potraktować jako konieczność do bardziej szczegółowej obserwacji przebiegu ciąży.