Jak pielęgnować pępek noworodka?

Wielu rodziców zastanawia się, jak pielęgnować kikut pępowiny, by odpowiednio się zagoił. Chcesz dowiedzieć się, jak pielęgnować pępek po odpadnięciu kikuta? Na co zwrócić szczególną uwagę, a czego unikać? Zapoznaj się z naszym artykułem, by poznać odpowiedzi na te i inne pytania. 

Pępek noworodka a kikut pępowiny

Kikut pępowiny to fragment, który pozostaje po odcięciu pępowiny podczas porodu. Po około dwóch tygodniach twardnieje i odpada. Rana goi się, a w jej miejscu powstaje blizna określana pępkiem. Pępowina w okresie płodowym łączy dziecko z łożyskiem, umożliwiając pobieranie tlenu, czerpanie składników odżywczych oraz usuwanie produktów przemiany materii. Jest ucinana od razu po urodzeniu, a pozostałe 2 cm pępowiny określane są kikutem. Podczas dwóch tygodni od urodzenia kikut goi się – zmienia swój kolor, wilgotność, a około 5 – 15 dnia samoistnie odpada. Zaraz po narodzeniu jest niebieskoszary, a po 24 godzinach nieco się wysusza i obkurcza. W kolejnych dniach staje się żółtobrązowy, a gdy zbliża się samoistne oderwanie, przyjmuje czarnoczerwony odcień. Podczas pobytu w szpitalu, kikut jest zaciśnięty specjalnym klipsem, natomiast po powrocie do domu musisz zadbać o jałową pielęgnację pępka maluszka. 

Jak pielęgnować pępek noworodka?

Kluczowe jest poznanie odpowiednich sposobów pielęgnacji pępka, by nie dopuścić do jego ewentualnego zakażenia. W ciągu pierwszych dni po porodzie, kikut pępowiny powinien być traktowany jak gojąca się rana. Pierwsze dwie doby to czas, w którym na skórze dziecka osiedlają się niechorobotwórcze bakterie. W tym procesie nieoceniony jest kontakt z matką „skóra do skóry’’, podczas którego dziecku przekazywana jest normalna, niechorobotwórcza flora bakteryjna. Namnożenie niechorobotwórczych bakterii na skórze dziecka jest szczególnie ważne, ponieważ ogranicza szansę zakażenia kikuta pępowiny. Kluczowe jest jałowe zabezpieczanie pępka i utrzymywanie go w czystości. Jak to zrobić?

• Delikatnie oczyszczaj pępek noworodka zwilżonym, czystym gazikiem 

Pielęgnacja kikuta pępowiny, powinna być w znacznej mierze sucha – niewskazane jest korzystanie z kremów, maści, a szczególnie nie należy wybierać preparatów do dezynfekcji na bazie alkoholu etylowego. Rekomendowane jest jednak regularne – raz na dzień lub częściej w przypadku zabrudzenia – przemywanie pępka dziecka czystym gazikiem lub patyczkiem higienicznym nawilżonym wodą. 

Ważne jest, aby po wstępnym osuszeniu, pozostawić nieosłonięty pępek do samodzielnego wyschnięcia. Warto odwinąć delikatnie górną część pieluszki, by zapewnić dobrą cyrkulację powietrza. Możesz również osłonić kikut jałowym wacikiem.

• Obmywaj pępek dziecka wodą z mydłem podczas kąpieli 

Nie trzeba przywiązywać szczególnej wagi do omijania okolicy pępka i kikuta podczas kąpieli. Mimo rekomendowanej suchej pielęgnacji, nic się nie stanie, jeśli kikut pępowiny będzie mieć kontakt z wodą. Warto delikatnie obmywać pępek noworodka wodą z mydłem. Pamiętaj, aby po kąpieli dobrze osuszyć pępek i pozostawić nieosłonięty do wyschnięcia. 

Jeśli zastanawiasz się jak przygotować się do pierwszej kąpieli z malcem, sprawdź nasz artykuł o tym jak i jak często kąpać noworodka. 

• Możesz korzystać ze środków antyseptycznych na bazie oktenidyny

Cechują się szerokim działaniem bakteriobójczym. Warto po nie sięgnąć, gdy zauważysz, że w okolicy pępka pojawiło się zaczerwienie lub wydzielina. Korzystanie każdego dnia z preparatów antyseptycznych nie jest jednak pożądane, ponieważ nadmierna antyseptyka może zniszczyć niechorobotwórczą florę bakteryjną i opóźnić gojenie się pępka. 

Jak pielęgnować kikut pępowiny – czego unikać? 

Pamiętaj również o tym, czego unikać podczas pielęgnacji pępka noworodka. Pozwoli to na optymalne, zdrowe zagojenie się kikuta pępowiny. 

• Nie korzystaj ze szczelnych opatrunków 

Szybkiemu gojeniu się kikuta nie sprzyjają szczelne opatrunki. Nie powinien być on dokładnie zaklejany gazikami, ani przykrywany. Nie musisz korzystać ze specjalnych pieluszek z dziurką na pępek. Jedyne o czym trzeba pamiętać to, że przez pierwsze dni życia warto nieco podwijać jej górny brzeg. To pozwoli nam nie podrażniać pępka i zapewnić mu dostęp do świeżego powietrza. Warto skorzystać z pieluszek z dodatkiem włókna naturalnego, które są oddychające, niebielone chlorem i delikatne – nasze pieluszki Newborn sprawdzą się w tej roli bardzo dobrze.

• Nie przeprowadzaj dezynfekcji pępka preparatami na bazie alkoholu 

Działają drażniąco na skórę dziecka, a zawarte w nich substancje mogą opóźniać gojenie się kikuta – dlatego pielęgnacja spirytusem czy fioletem gencjany nie jest wskazana. Znacznie lepiej postawić na delikatne preparaty antyseptyczne. 

• Nie odrywaj kikuta pępowiny samodzielnie 

Kikut pępowiny jest już dobrze zaschnięty i sam zaczął się odrywać? Nawet jeśli trzyma się „na ostatnim włosku’’, nie możesz samodzielnie go oderwać. Podczas gojenia się kikuta, zwróć uwagę, aby nie zahaczał o ubranko dziecka. Pilnuj również ułożenia noworodka na plecach, aby w pierwszych dniach życia nieopatrznie nie naderwać kikuta pępowiny. 

Pępek noworodka – co powinno zwrócić Twoją uwagę?

Podstawą pielęgnacji jest utrzymywanie pępka w czystości – tak, aby był suchy, pozbawiony zanieczyszczeń i miał dostęp do świeżego powietrza. Dokładne mycie rąk przed pielęgnacją dziecka oraz korzystanie ze zwilżonych wodą gazików czy patyczków higienicznych w zupełności wystarczy, aby kikut pępowiny zagoił się prawidłowo. Warto jednak zwrócić się do lekarza, jeśli: 

• Kikut pępowiny nie odpada po upływie 3 tygodni 

Przyczyną może być przedwczesny poród, cesarskie cięcie, niska masa urodzeniowa dziecka, a także stosowanie środków przeciwbakteryjnych na bazie alkoholu do pielęgnacji kikuta pępowiny. W nielicznych przypadkach, kikut nie odpada w ciągu pierwszych dwóch, trzech tygodni życia z powodu zaburzenia funkcji białych ciałek krwi (neutrofilów). Czas, w którym kikut pępowiny samoistnie odpadnie,  może być różny i waha się w przedziale od 5 do 15 dni. Jeśli po upływie tego czasu kikut nie będzie czarnoczerwony, mocno zaschnięty i naderwany, zgłoś się do lekarza. 

• Nierówna tkanka przy pępku – ziarniniak 

Dostrzegasz różowe przerosty przy pępku, które przypominają guzek? Prawdopodobnie wytworzył się ziarniniak pępka. Tkanka o nierównej powierzchni może pokrywać kikut pępowiny na etapie gojenia, ale także miejsce odsłonięte po oderwaniu się kikuta. Jeśli zauważysz ten problem, poproś lekarza o środki ograniczające rozrost ziarniny. 

• Zapalenie okołopępkowe 

Ma miejsce, jeśli skóra wokół pępka jest zaczerwieniona i ciepła oraz towarzyszy jej obrzęk. W okolicach kikuta pępowiny może sączyć się wydzielina ropna, krwista lub surowicza. To sygnał do pilnego leczenia antybiotykami, a rzadziej – do zabiegów w szpitalu.