Kiedy ssanie kciuka staje się problemem?

Ssanie kciuka u niemowlaka wywołuje skrajne emocje u dorosłych. Niektórzy są zdania, że to naturalny odruch u dzieci i nie ma powodów do obaw, inni twierdzą, że należy tego unikać, ponieważ skutkuje nieprzyjemnymi konsekwencjami. Tak naprawdę wszyscy mają rację. Kluczowe jest jednak zrozumienie, dlaczego dziecko ssie kciuk, a także w odpowiednim momencie oduczenie tego nawyku malucha. 

Ssanie kciuka u niemowlaka 

Dziecko rodzi się z naturalnym odruchem ssania. Już w życiu płodowym jest on obecny, co można zauważyć podczas badania USG. Jego nasilenie następuje ok. 14 tygodnia życia i powinno ustąpić do 2 lat. Zapewne wiele mam, które właśnie urodziły swoje pierwsze dziecko, jest zaskoczonych, że maluch potrafi od razu ssać pierś. Odruch ten rozwija się i kształtuje przez kolejne miesiące. Jeśli dziecko jest karmione piersią, to początkowo pobudzany jest obszar między miękkim i twardym podniebieniem. Następnie odruch ssania jest stymulowany przez smoczek i butelkę, oczywiście jeśli rodzice decydują się ich używać. Ok. 6 miesiąca życia ssanie zaczyna stopniowo słabnąć, co jest uwarunkowane wprowadzaniem pokarmów stałych. 

Odruch ssania ma jednak kluczowy wpływ na rozwój dziecka. W ten sposób maluch zaspokaja swoje podstawowe potrzeby – łaknienie i głód. 

Ssanie kciuka odgrywa istotną rolę dla nauki jedzenia i mówienia. Maluch w ten sposób stymuluje obszar ust, ale i całej twarzy. Niektóre dzieci w ten sposób się wyciszają i uspokajają, co ma miejsce w przypadku braku smoczka. 

Dlaczego ssanie kciuka może być problemem? 

Okazjonalne ssanie kciuka nie powinno być traktowane w kontekście problemu, szczególnie do 1-2 roku życia. Niepokój powinien wzbudzić często pojawiający się ten odruch. Chodzi o nawykowe ssanie kciuka u niemowlaka. Jeśli odbywa się to tylko podczas snu i maluch nie śpi przez cały czas z kciukiem w buzi, to można mu na to pozwolić. 

Nawykowe ssanie kciuka wynika z wielu przyczyn. Zanim podejmiesz próby oduczenia malucha tej czynności, zastanów się, czym jest to spowodowane: 

• Niewłaściwym rozwojem integracji sensorycznej 
• Silnym, często pojawiającym się stresem 
• Zmęczeniem 
• Reakcją obronną na zagrożenie, np. oddalająca się mama czy też strach i niepokój podczas pobudki nocnej 

Zazwyczaj odruch ssania kciuka samoczynnie zanika ok. 3-4 roku życia. To jednak zbyt późno i do tego czasu mogą pojawić się tego niepożądane skutki. 

Nieprzyjemne konsekwencje ssania kciuka 

Jeśli dziecko pomimo ukończenia 2 roku życia nawykowo ssie kciuk, istnieje ryzyko wystąpienia u niego niepożądanych zmian w obrębie jamy ustnej oraz opóźnienie rozwoju niektórych umiejętności:

• Infekcje jamy ustnej 
• Zmiany skórne na dłoniach 
• Wady zgryzu
• Wady mowy 
• Opóźniony rozwój mowy 
• Próchnica 
• Zmiany w budowie twarzy, jak np. cofnięcie brody 

Z tego powodu im wcześniej zaczniesz pracę nad oduczaniem malucha ssania kciuka, tym mniejsze ryzyko wystąpienia niepożądanych konsekwencji. Oczywiście nie zawsze muszą się one pojawić, dlatego należy bardzo dokładnie obserwować dziecko.

Jak oduczyć dziecko ssania kciuka?

Im później podejmiesz decyzję od oduczeniu dziecka ssania kciuka, tym będzie trudniej. Świadome już dziecko ma swoje zdanie i często nie akceptuje zakazów. Jeśli ma już wypracowany nawyk, to go powtarza, szczególnie jeśli z jego punktu widzenia mu taka czynność pomaga – uspokaja go i wycisza. 

Najskuteczniejszą metodą oduczenia dziecka ssania kciuka jest wyeliminowanie jego przyczyny. Jeśli nie będzie bodźca wywołującego ten nawyk, maluch nie będzie miał potrzeby jego powtarzania. Oprócz tego w sytuacjach, kiedy to robi, możesz odwracać jego uwagę, np. zabawą.

Inaczej postępować należy z dziećmi, u których ssanie kciuka wynika z podwrażliwości dotykowej. W takiej sytuacji należy stymulować okolice jamy ustnej w inny sposób, np. pokarmami o wyrazistych strukturach lub szczoteczką sensoryczną. 

Ssanie kciuka samo w sobie nie jest problemem, jeśli nawyk ten zanika w okolicy 1-2 roku życia i nie jest on zbyt częsty. Obserwując swoje dziecko, zapewne zauważysz, w jakich sytuacjach ssanie kciuka się pojawia i tym samym będziesz mógł skutecznie go tego oduczyć.